یائسگی یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است که معمولاً در بازه سنی ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد. با کاهش تولید هورمون استروژن توسط تخمدان‌ها، تغییرات متعددی در سیستم ایمنی، استخوان‌ها و مفاصل اتفاق می‌افتد. استروژن نقشی کلیدی در حفظ سلامت بافت‌های همبند، استخوان‌ها و تعادل التهابات ایفا می‌کند. در دوران پیش یائسگی، سطح این هورمون نسبتاً پایدار است و بدن در یک تعادل ایمنی قرار دارد. اما پس از یائسگی، با افت شدید سطح استروژن، این تعادل مختل شده و خطر بروز یا تشدید بیماری‌های روماتولوژیک افزایش می‌یابد.
بسیاری از زنان در دوران یائسگی، از درد مفاصل، خشکی صبحگاهی و سفتی در عضلات شکایت دارند که ممکن است نشانه‌هایی از آغاز بیماری‌های روماتیسمی باشد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که احتمال بروز آرتروز، لوپوس، آرتریت روماتوئید و فیبرومیالژیا در زنان یائسه بالاتر است.
دلیل اصلی آن، کاهش خاصیت ضدالتهابی استروژن و افزایش واکنش‌های ایمنی بدن است. این موضوع اهمیت بررسی منظم سلامت مفاصل در دوران یائسگی را دوچندان می‌کند.
تشدید علائم روماتیسم مفصلی پس از یائسگی
روماتیسم مفصلی (RA) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی در زنان است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت مفاصل حمله می‌کند. تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند که زنان پس از یائسگی، معمولاً علائم شدیدتری از روماتیسم مفصلی را تجربه می‌کنند. افت استروژن، باعث افزایش میزان سیتوکین‌های التهابی مانند TNF-α و IL-6 می‌شود. این مواد نقش مستقیمی در تخریب بافت‌های مفصلی و افزایش درد و التهاب دارند.
زنان یائسه با روماتیسم فعال ممکن است با کاهش توانایی عملکرد روزمره، سفتی مفاصل در صبح و تورم مفصلی بیشتری مواجه شوند. از طرفی، کاهش تراکم استخوان نیز موجب می‌شود که مفاصل بیشتر در معرض تخریب و تغییر شکل قرار گیرند. در این میان، استفاده از درمان‌های جایگزین هورمونی یا رویکردهای غیرهورمونی مانند فیزیوتراپی، تمرینات کششی و تغذیه مناسب می‌تواند شدت علائم را کنترل کند.
درمان روماتیسم در دوران یائسگی باید با دقت بیشتری انجام شود. چرا که همزمانی مصرف داروهای ضد روماتیسمی با تغییرات هورمونی می‌تواند بر تراکم استخوان‌ها، متابولیسم و خلق‌وخو تأثیر بگذارد. از این‌رو، مراجعه به متخصص روماتولوژی و انجام آزمایش‌های دوره‌ای امری ضروری است.
مطالعه: بیماری ام اس روش تشخیص و نحوه درمان
آرتروز و یائسگی رابطه‌ای پنهان اما قابل توجه
آرتروز یا استئو آرتریت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی در زنان یائسه است. این بیماری ناشی از ساییدگی و تخریب تدریجی غضروف مفصلی است که با درد، خشکی و محدودیت حرکت در مفاصل همراه است. یائسگی به‌دلیل کاهش سطح استروژن، روند فرسایش غضروف‌ها را تسریع می‌کند. استروژن به‌عنوان یک عامل محافظتی برای غضروف‌ها شناخته می‌شود و در نبود آن، مفاصل سریع‌تر فرسوده می‌شوند.
در این شرایط، زانوها، لگن، دست‌ها و ستون فقرات بیشتر از سایر نواحی بدن درگیر می‌شوند. زنان یائسه‌ای که اضافه‌وزن دارند یا سبک زندگی کم‌تحرکی دارند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به آرتروز هستند. جالب است بدانید که بررسی‌های جدید حاکی از آن است که شدت درد و التهاب در آرتروز زنان یائسه نسبت به مردان و حتی زنان غیریائسه بیشتر است.
برای پیشگیری یا کاهش پیشرفت آرتروز در دوران یائسگی، پیروی از یک رژیم غذایی ضدالتهاب، ورزش‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی یا شنا، و کنترل وزن از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین مشاوره با متخصصین ارتوپدی یا فیزیوتراپیست در این مرحله می‌تواند در تدوین برنامه توانبخشی مؤثر مفید واقع شود.
سبک زندگی و مکمل‌ها در کنترل بیماری‌های روماتولوژیک پس از یائسگی
در دوران یائسگی، نقش تغذیه و سبک زندگی در کنترل بیماری‌های روماتیسمی دوچندان می‌شود. مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین D، کلسیم، امگا-۳ و منیزیم می‌تواند به کاهش التهاب و حفظ سلامت مفاصل کمک کند. خوراکی‌هایی مانند ماهی‌های چرب، گردو، روغن زیتون، سبزیجات تازه و لبنیات کم‌چرب در این زمینه بسیار مفیدند. همچنین کاهش مصرف قند، فست فود و گوشت‌های فرآوری‌شده به کاهش التهاب عمومی بدن کمک می‌کند.
افزایش فعالیت بدنی منظم مانند یوگا، تای‌چی و تمرینات مقاومتی سبک، نه‌تنها به حفظ تحرک مفاصل کمک می‌کند، بلکه با تقویت عضلات اطراف مفاصل، از فشار مستقیم بر مفاصل جلوگیری می‌شود. خواب کافی، کنترل استرس و ترک سیگار نیز جزو اصول پایه در کنترل بیماری‌های روماتولوژیک پس از یائسگی هستند.
در کنار این موارد، برخی مکمل‌ها مانند کلسیم، ویتامین D3، گلوکزامین و کندرویتین سولفات می‌توانند به تقویت استخوان‌ها و مفاصل کمک کنند. البته مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود. در مواردی که کمبود شدید استروژن نقش کلیدی در تشدید بیماری دارد، ممکن است پزشک درمان جایگزین هورمونی (HRT) را پیشنهاد دهد که نیاز به ارزیابی دقیق دارد.
مطالعه: ویتامین برای روماتیسم
آیا درمان‌های جایگزین هورمونی می‌توانند مفید باشند؟
یکی از راهکارهای درمانی که برای کنترل علائم یائسگی و مشکلات مفصلی مرتبط با آن مطرح می‌شود، درمان جایگزین هورمونی (HRT) است. این درمان شامل استفاده از داروهایی است که سطح استروژن را در بدن افزایش می‌دهند تا تأثیرات مخرب ناشی از افت این هورمون کنترل شود. برخی مطالعات نشان داده‌اند که HRT می‌تواند در کاهش درد مفاصل، بهبود عملکرد حرکتی و کاهش تخریب غضروف مفید باشد.
با این حال، این نوع درمان برای همه زنان مناسب نیست و باید پس از بررسی دقیق سوابق پزشکی، سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، سرطان سینه یا ترومبوز و ارزیابی کامل انجام شود. در برخی موارد، درمان‌های غیرهورمونی مانند استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای بیولوژیک یا اصلاح سبک زندگی می‌توانند اثربخش‌تر و کم‌خطرتر باشند.
از این‌رو، بهتر است تصمیم‌گیری درباره استفاده از HRT تحت نظر متخصص زنان و روماتولوژی انجام گیرد. همچنین بررسی هم‌زمان تراکم استخوان و آزمایش‌های التهابی در این گروه از بیماران بسیار توصیه می‌شود.
دکتر سارا جعفری فوق تخصص بیماری های روماتولوژی
دکتر سارا جعفری، فوق تخصص روماتولوژی در تبریز، از پزشکان برجسته و با تجربه در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های خودایمنی و التهابی مفاصل و بافت همبند می‌باشد.
بهره‌مندی از روش‌های نوین درمانی مانند داروهای بیولوژیک و کنترل دقیق التهاب، از ویژگی‌های بارز خدمات ایشان است. بیماران ایشان همواره از دقت بالا در تشخیص و پیگیری مداوم درمان رضایت دارند. همچنین، دکتر سارا جعفری نقش مهمی در آموزش و ارتقاء آگاهی بیماران درباره بیماری‌های روماتولوژیک ایفا می‌کند.
مطب دکتر سارا جعفری یکی از مراکز معتبر و مورد اطمینان در این حوزه به‌شمار می‌رود.
نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی
تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳
و همچنین : ویزیت اینترنتی متخصص روماتولوژی
بدون دیدگاه