بیماری پیسی یا ویتیلیگو (Vitiligo) یکی از اختلالات پوستی مزمن است که باعث از بین رفتن رنگدانه های پوست میشود. در نتیجه قسمت‌هایی از پوست به رنگ سفید یا روشن‌تر از پوست طبیعی بدن در می‌آیند. این بیماری میتواند در هر سنی بروز کند و در هر ناحیه‌ای از بدن مانند دست‌ها، پاها، صورت، لب‌ها و حتی نواحی تناسلی مشاهده شود. اگرچه پیسی از نظر جسمی دردناک نیست، اما میتواند از نظر روحی و اجتماعی تأثیر زیادی بر زندگی فرد بگذارد.
بیماری پیسی یا ویتیلیگو غیرمسری است که به دلیل از بین رفتن رنگدانه های پوست ایجاد میشود. این بیماری از نظر جسمی خطرناک نیست، اما ممکن است باعث نگرانی های روحی و کاهش اعتماد به نفس شود.
تشخیص زودهنگام و شروع درمان زیر نظر پزشک متخصص پوست میتواند در کنترل بیماری و بازگرداندن رنگ پوست مؤثر باشد. در ادامه به بررسی علت، علائم و روش های درمان بیماری ویتیلیگو می پردازیم.
پیشنهاد مطالعه: سندوم پوستی استیو جانسون چیست؟ آیا خطرناک است؟
ویتیلیگو یا پیسی چیست؟
ویتیلیگو نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های رنگدانه‌ساز پوست (ملانوسیت‌ها) حمله کرده و باعث تخریب آنها میشود. وظیفه ملانوسیت ها تولید ملانین است؛ همان رنگدانه ای که به پوست، مو و چشم رنگ میدهد.
زمانی که این سلول‌ها از بین میروند یا عملکردشان مختل میشود، نواحی سفید و بدون رنگ روی پوست ظاهر میگردند. این نواحی ممکن است در ابتدا کوچک باشند اما به مرور زمان گسترش پیدا کنند.
علت بروز بیماری پیسی
علت دقیق ویتیلیگو هنوز به طور کامل مشخص نیست اما عوامل مختلفی میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند. مهم‌ترین علل شامل موارد زیر هستند:
- عوامل خودایمنی:
در این حالت، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های ملانوسیت را بیگانه تشخیص داده و آنها را از بین می‌برد. این عامل یکی از دلایل اصلی ایجاد پیسی است. - عوامل ژنتیکی:
در برخی از خانواده‌ها مشاهده شده که ویتیلیگو بین اعضای خانواده شایع‌تر است. بنابراین ژنتیک میتواند در بروز بیماری نقش داشته باشد. - عوامل عصبی و استرس:
استرس‌های روحی شدید، شوک‌های عصبی و اضطراب‌های مداوم میتوانند باعث تشدید یا حتی شروع بیماری شوند. - قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آفتاب:
آفتاب سوختگی شدید ممکن است به سلول‌های تولیدکننده رنگدانه آسیب برساند و باعث آغاز علائم بیماری گردد. - اختلالات هورمونی و بیماری های دیگر:
برخی بیماری‌های خودایمنی مانند تیروئید، دیابت نوع یک و آلوپسی آره‌آتا (ریزش موی سکه‌ای) میتوانند با ویتیلیگو در ارتباط باشند.
علائم و نشانه های پیسی
اصلی‌ترین علامت بیماری پیسی، پیدایش لکه های سفید روی پوست است. این لکه ها معمولاً بدون درد و خارش هستند اما از نظر ظاهری قابل توجه‌اند. علائم دیگر عبارت‌اند از:
- سفید شدن ناگهانی بخشی از پوست، به‌ویژه در نواحی در معرض نور خورشید مانند دست‌ها، صورت، گردن و بازوها
- تغییر رنگ در موها، مژه‌ها یا ابروها
- از بین رفتن رنگدانه در نواحی دهان، بینی یا نواحی تناسلی
- پیشرفت تدریجی لکه‌ها در طول زمان
- تقارن نسبی در بروز لکه‌ها در دو طرف بدن
در برخی موارد، بیماری پس از مدتی متوقف میشود و لکه‌ها ثابت می‌مانند، اما در بعضی بیماران ممکن است نواحی جدیدی در طول زندگی اضافه شوند.
انواع ویتیلیگو
بیماری پیسی بسته به الگوی توزیع لکه‌ها در چند نوع طبقه‌بندی میشود:
- ویتیلیگوی منتشر (Generalized):
شایع‌ترین نوع است و لکه‌های سفید در نقاط مختلف بدن به صورت متقارن دیده می‌شوند. - ویتیلیگوی موضعی (Localized):
فقط در یک ناحیه از بدن مانند دست یا صورت ظاهر میشود. - ویتیلیگوی سگمنتال (Segmental):
در یک سمت بدن و معمولاً در یک مسیر عصبی خاص دیده میشود. این نوع اغلب در سنین پایین‌تر بروز میکند. - ویتیلیگوی یونیورسال (Universal):
در این نوع، بیشتر سطح بدن بی‌رنگ میشود. این حالت نادر است اما در برخی موارد مشاهده میشود.
روش‌های تشخیص ویتیلیگو
پزشک متخصص معمولاً با مشاهده ظاهر پوست میتواند بیماری را تشخیص دهد. با این حال برای اطمینان بیشتر از روش‌های زیر استفاده میشود:
- بررسی پوست با لامپ وود (Wood’s lamp) برای تشخیص نواحی بی‌رنگ در نور فرابنفش
- نمونه برداری از پوست در موارد خاص برای مشاهده سلول های رنگدانه
- آزمایش خون برای بررسی بیماری های خودایمنی مرتبط مانند اختلالات تیروئید
روش‌های درمان بیماری پیسی
درمان قطعی برای ویتیلیگو وجود ندارد، اما روش های مختلفی برای کنترل بیماری، بازگرداندن رنگ پوست و بهبود ظاهر آن استفاده میشود. انتخاب روش درمانی بستگی به میزان درگیری پوست، سن بیمار و نوع بیماری دارد.
- داروهای موضعی:
کرم های حاوی کورتیکواستروئید یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند تاکرولیموس می توانند در مراحل اولیه باعث بازگشت رنگ پوست شوند. - نور درمانی (فتوتراپی):
در این روش از نور ماورای بنفش B باریک (UVB) یا PUVA برای تحریک ملانوسیت ها استفاده میشود. نور درمانی یکی از مؤثرترین روش ها برای بیماران مبتلا به ویتیلیگو منتشر است. - درمان های جراحی:
در مواردی که لکه ها محدود و پایدار هستند، میتوان از پیوند پوست یا پیوند سلول های ملانوسیت برای بازسازی رنگ طبیعی پوست استفاده کرد. - استفاده از لیزر اگزایمر:
این روش برای لکه های کوچک و محدود مؤثر است و با تاباندن نور متمرکز به ناحیه مبتلا، رشد سلول های رنگدانه را تحریک می کند. - پوشاندن لکه ها و استفاده از کرم های آرایشی:
برای افرادی که نمیخواهند درمان تهاجمی انجام دهند، می توان از محصولات آرایشی مخصوص برای پوشاندن لکه‌ها استفاده کرد تا رنگ پوست یکنواخت‌تر شود. - درمان های جدید:
امروزه تحقیقات زیادی در زمینه استفاده از داروهای بیولوژیک و روش های سلول درمانی برای درمان پیسی در حال انجام است. برخی از داروهای جدید که بر مسیرهای ایمنی تأثیر می گذارند، امیدهای تازه ای برای بیماران ایجاد کرده اند.
نقش تغذیه و سبک زندگی در کنترل پیسی
هرچند رژیم غذایی خاصی برای درمان ویتیلیگو وجود ندارد، اما رعایت سبک زندگی سالم میتواند به بهبود وضعیت عمومی بدن و کاهش پیشرفت بیماری کمک کند. نکات زیر در این زمینه مفید هستند:
- مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان مانند میوه‌ها، سبزیجات تازه، ویتامین C و E
- پرهیز از مصرف الکل و سیگار
- اجتناب از قرار گرفتن طولانی در معرض نور مستقیم خورشید
- استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF بالا
- مدیریت استرس با ورزش، مدیتیشن یا مشاوره روانشناسی
ترکیبی از داروهای موضعی، نور درمانی و در برخی موارد جراحی، به همراه مراقبت های تغذیه‌ای و روانی میتواند کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پیسی را به میزان قابل توجهی بهبود دهد.
نقش متخصص روماتولوژی در تشخیص و درمان بیماری بیماری پیسی یا ویتیلیگو
نقش متخصص روماتولوژی در تشخیص و درمان بیماری پیسی یا ویتیلیگو بسیار مهم است، زیرا این بیماری معمولاً با اختلالات خودایمنی همراه است. دکتر سارا جعفری، فوق تخصص روماتیسم در تبریز، با بررسی سابقه پزشکی و انجام آزمایش‌های تخصصی، زمینه های ایمنی و التهابی مرتبط با ویتیلیگو را شناسایی میکند.
ایشان در کنار متخصص پوست، با تنظیم داروهای مناسب و کنترل واکنش‌های ایمنی بدن، به کاهش پیشرفت بیماری کمک میکند. دکتر سارا جعفری همچنین با ارزیابی سایر بیماری‌های خودایمنی هم زمان، مانند تیروئید یا آرتریت، درمانی جامع ارائه میدهد. هدف اصلی ایشان حفظ سلامت عمومی بدن، کنترل التهاب و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پیسی است.
نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی
تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳
و همچنین : ویزیت اینترنتی متخصص روماتولوژی
بدون دیدگاه