بیماری پلی آرتریت ندوزا تشخیص و روش های درمان

پلی آرتریت ندوزا (Polyarthritis nodosa) یک بیماری التهابی نادر اما جدی است که رگ های خونی متوسط و کوچک در بدن را درگیر می کند. این بیماری در گروه واسکولیت ها قرار می گیرد؛ یعنی اختلالاتی که در آنها دیواره رگ دچار التهاب می شود. التهاب موجب تنگی، ضعف، پارگی یا ایجاد آنوریسم در رگ ها می شود و ممکن است جریان خون به اندام ها و بافت های مختلف را کاهش دهد. اگر این اختلال به موقع تشخیص داده نشود، می تواند منجر به آسیب دائمی در ارگان های حیاتی مانند کلیه، اعصاب محیطی، پوست و دستگاه گوارش گردد.

پلی آرتریت ندوزا معمولا در بزرگسالان میانسال دیده می شود، اما در هر سنی امکان بروز آن وجود دارد. بسیاری از بیماران در ابتدا با علائم عمومی مانند خستگی شدید، تب، درد عضلانی و کاهش وزن به مراکز درمانی مراجعه می کنند و به همین دلیل ممکن است بیماری در مراحل اولیه قابل تشخیص نباشد. تشخیص زودهنگام با ارزیابی تخصصی توسط فوق تخصص روماتولوژی برای جلوگیری از عوارض جدی، اهمیت بالایی دارد.

پیشنهاد مطالعه: سندروم میلر فیشر چیست؟

علت پلی آرتریت ندوزا چیست؟

علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی در بروز آن نقش دارند. یکی از مهم ترین عوامل، واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی است. در این حالت بدن به اشتباه به دیواره رگ حمله می کند و التهاب ایجاد می شود. برخی موردها ارتباط بیماری با هپاتیت بی یا هپاتیت سی گزارش شده است. عوامل ژنتیک نیز ممکن است در بروز این واسکولیت نقش داشته باشند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، عفونت های ویروسی، برخی داروها یا بیماری های خود ایمنی دیگر نیز می تواند احتمال بروز این اختلال را افزایش دهد. اما نقش دقیق هر کدام از این عوامل تنها از طریق ارزیابی تخصصی قابل مشخص شدن است.

علائم پلی آرتریت ندوزا

علائم بیماری بسته به اینکه کدام عضو درگیر شده متفاوت است. شدت بیماری نیز در افراد مختلف یکسان نیست. مهم ترین علائم عبارت اند از:

علائم عمومی

تب
خستگی شدید
کاهش وزن
ضعف عمومی
بی اشتهایی

علائم پوستی

لکه های قرمز یا کبودی روی پوست
زخم های پوستی دردناک
برجسته شدن رگ ها
ندول های حساس در مسیر رگ ها

درگیری عصبی

بی حسی و گزگز
درد تیرکشنده
ضعف عضلانی
درگیری عصب پرونئال یا عصب رادیال

درگیری کلیوی

فشار خون بالا
اختلال در عملکرد کلیه
درد پهلو
وجود خون یا پروتئین در ادرار

درگیری دستگاه گوارش

درد شکمی
تهوع یا استفراغ
کاهش اشتها
خونریزی گوارشی

درگیری مفاصل و عضلات

درد مفاصل
سفتی صبحگاهی
التهاب مفاصل
درد عضلانی شدید

درگیری رگ های قلب

درد قفسه سینه
افزایش احتمال حمله قلبی در موارد شدید

در بسیاری از بیماران چند ارگان به صورت همزمان درگیر می شود. بنابراین تشخیص سریع و شروع درمان مناسب، نقش اساسی در جلوگیری از عوارض دارد.

روش های تشخیص پلی آرتریت ندوزا

تشخیص این بیماری تنها از طریق آزمایشات معمولی امکان پذیر نیست و لازم است توسط متخصص روماتولوژی و با استفاده از مجموعه ای از روش های تشخیصی انجام شود. این روش ها شامل:

آزمایش خون

بررسی سطح التهاب مانند ESR و CRP
بررسی عملکرد کلیه
شمارش سلول های خونی
تست های مربوط به هپاتیت بی و سی

بررسی های تصویربرداری

سونوگرافی
سی تی آنژیوگرافی
ام آر آی آنژیوگرافی
مطالعه جریان خون در رگ های مشکوک

بیوپسی

بیوپسی از بافت آسیب دیده مانند پوست، عضله یا عصب روش قطعی برای تشخیص است. نمونه بافتی زیر میکروسکوپ بررسی می شود و وجود التهاب در دیواره رگ ها تشخیص داده می شود.

نوار عصب و عضله

در موارد درگیری عصبی، تست نوار عصب برای ارزیابی آسیب اعصاب محیطی انجام می شود.

نقش متخصص روماتولوژی در درمان پلی آرتریت ندوزا

متخصص روماتولوژی پزشک متخصص در تشخیص و درمان بیماری های خود ایمنی و التهابی مانند پلی آرتریت ندوزا است. نقش او در کنترل بیماری بسیار حیاتی است زیرا این اختلال پیچیده بوده و در صورت درمان اشتباه یا دیرهنگام می تواند آسیب های جبران ناپذیری ایجاد کند. مهم ترین نقش های متخصص روماتولوژی شامل موارد زیر است:

تشخیص دقیق و افتراق از بیماری های مشابه

علائم پلی آرتریت ندوزا با بسیاری از اختلالات مشابه مانند سایر انواع واسکولیت، بیماری های التهابی مفاصل، انسداد رگ ها، نوروپاتی ها و بیماری های عفونی اشتباه گرفته می شود. تنها فوق تخصص روماتولوژی می تواند با استفاده از تجربه و آزمایشات تخصصی، تشخیص قطعی را ارائه دهد.

تعیین شدت بیماری

شدت بیماری ممکن است از خفیف تا بسیار شدید تغییر کند. متخصص روماتولوژی شدت درگیری ارگان های حیاتی مانند کلیه، اعصاب یا قلب را بررسی می کند تا بهترین برنامه درمانی انتخاب شود.

برنامه ریزی درمانی تخصصی

درمان پلی آرتریت ندوزا اغلب شامل ترکیبی از داروهای زیر است:

داروهای کورتیکواستروئید
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
داروهای بیولوژیک در موارد خاص
درمان ضد ویروس در صورت ارتباط با هپاتیت بی
کنترل فشار خون و عوارض کلیوی

انتخاب داروی مناسب، دوز صحیح و مدت زمان درمان فقط باید توسط متخصص روماتولوژی انجام شود.

پیشگیری از عوارض دارویی

داروهای مورد استفاده ممکن است عوارض جدی مانند کاهش ایمنی، افزایش قند خون، پوکی استخوان یا اختلال کبدی ایجاد کنند. متخصص روماتولوژی با پایش منظم بیمار، این عوارض را کنترل و از مشکلات جدی جلوگیری می کند.

ارزیابی مستمر و مدیریت طولانی مدت

پلی آرتریت ندوزا ممکن است دوره های عود داشته باشد. بنابراین بیمار باید تحت مراقبت مداوم باشد. روماتولوژیست با تنظیم برنامه پایش، آزمایشات دوره ای و ارزیابی علائم، روند درمان را کنترل می کند.

آموزش بیمار

آگاهی بیمار در روند درمان نقش اساسی دارد. متخصص روماتولوژی به بیمار آموزش می دهد که:

چگونه علائم خطر را بشناسد
داروها را درست مصرف کند
از عواملی که باعث تشدید بیماری می شوند دوری کند
سبک زندگی مناسب داشته باشد

روش های درمان پلی آرتریت ندوزا

درمان این بیماری معمولا طولانی مدت است و ممکن است ترکیبی از درمان های دارویی و مراقبت های حمایتی باشد. مهم ترین روش های درمان شامل:

درمان دارویی

کورتیکواستروئیدها برای کنترل سریع التهاب
سیکلوفسفامید یا متوترکسات برای مهار سیستم ایمنی
داروهای بیولوژیک در موارد مقاوم
داروهای ضد ویروس برای بیماران مبتلا به هپاتیت بی

درمان حمایتی

کنترل دقیق فشار خون
مصرف داروهای محافظ کلیه
کاهش درد با داروهای ایمن
اصلاح تغذیه و سبک زندگی

درمان درگیری های ارگان های حیاتی

در موارد درگیری شدید رگ های قلب یا دستگاه گوارش، ممکن است نیاز به مداخلات تخصصی مانند آنژیوگرافی، جراحی یا بستری باشد.

اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود، احتمال کنترل آن بسیار بالا خواهد بود. اما بدون درمان مناسب، می تواند موجب نارسایی کلیه، سکته، حمله قلبی یا نوروپاتی شدید شود. بنابراین مراجعه سریع به فوق تخصص روماتولوژی در صورت بروز علائم غیر معمول ضروری است.

تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح این بیماری برای جلوگیری از آسیب های دائمی اهمیت فراوان دارد. متخصص روماتولوژی با تشخیص دقیق، انتخاب درمان مناسب، کنترل عوارض دارویی و پایش منظم بیمار، نقش اساسی در کنترل این بیماری دارد. بیماران با مراجعه به پزشک متخصص و پیگیری درمان می توانند زندگی تقریبا طبیعی داشته باشند و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند.