داروهای روماتیسم در دوران بارداری و شیردهی (مجاز و غیر مجاز)

داروهای روماتیسم و استفاده از در آرتریت روماتوئید در دوران بارداری و شیردهی نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق و آگاهانه است. استفاده از داروهای ایمن مانند سولفاسالازین، هیدروکسی کلروکین و کورتون‌ها در دوزهای مناسب می‌تواند به حفظ سلامت مادر و جنین کمک کند. از سوی دیگر، قطع داروهای خطرناک مانند متوترکسات و لفلونوماید پیش از بارداری الزامی است. مشورت منظم با متخصص روماتولوژی، پیگیری وضعیت بیماری و رعایت اصول درمانی می‌تواند دوران بارداری و شیردهی را برای زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید ایمن و موفق‌ تر کند.

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی مزمن است که اغلب زنان را در سنین باروری درگیر می‌کند. مدیریت این بیماری در دوران بارداری و شیردهی اهمیت زیادی دارد زیرا استفاده از برخی داروها می‌تواند بر سلامت جنین یا نوزاد تأثیر منفی بگذارد. در این مطلب با داروهای مجاز و غیر مجاز آرتریت روماتوئید در بارداری و شیردهی آشنا می‌شویم و روش‌ های کنترل علائم بیماری در این دوران را بررسی می‌کنیم.

پیشنهاد مطالعه: روماتیسم کودکان بررسی علت ها و درمان آن

تاثیر بارداری بر بیماری روماتیسم

در بسیاری از زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید، بارداری می‌تواند باعث بهبود علائم شود. به طور خاص در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری، بدن به طور طبیعی حالت ایمنی ضعیف‌تری دارد تا از رد شدن جنین جلوگیری کند. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش درد، التهاب و خشکی مفاصل شود. با این حال، برخی زنان ممکن است همچنان نیاز به مصرف دارو داشته باشند و حتی در مواردی، بیماری آن‌ها در بارداری فعال‌تر شود. بنابراین برنامه‌ریزی درمانی دقیق قبل، حین و بعد از بارداری ضروری است.

داروهای مجاز برای آرتریت روماتوئید در بارداری

برخی داروها برای استفاده در دوران بارداری ایمن در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند بدون آنکه آسیبی به جنین وارد شود:

1. سولفاسالازین (Sulfasalazine):
   یکی از داروهای ایمن در بارداری است که در کنترل علائم بیماری موثر است. مصرف آن باید همراه با مکمل فولیک اسید انجام شود.
2. هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine):
   دارویی با ایمنی بالا در بارداری است که در درمان روماتیسم مفصلی خفیف تا متوسط مؤثر می‌باشد.
3. کورتون‌ ها مانند پردنیزولون:
   استفاده از دوزهای پایین تا متوسط این دارو در بارداری ایمن است. در موارد شعله‌ور شدن بیماری، پزشکان معمولاً این گزینه را ترجیح می‌دهند.
4. NSAIDs (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن):
   در سه‌ماهه اول و دوم بارداری، استفاده محدود و کنترل‌شده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مجاز است، اما در سه‌ماهه سوم باید پرهیز شود.

داروهای غیر مجاز در دوران بارداری برای روماتیسم

برخی داروهای آرتریت روماتوئید می‌توانند اثرات خطرناک و حتی تراتوژنیک (نقص جنینی) ایجاد کنند. این داروها باید حتماً قبل از بارداری قطع شوند:

1. متوترکسات (Methotrexate):
   یکی از داروهای اصلی درمان آرتریت روماتوئید است اما به شدت تراتوژنیک است. مصرف آن باید حداقل سه ماه قبل از بارداری قطع شود.
2. لفلونوماید (Leflunomide):
   مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است و باید قبل از بارداری با استفاده از درمان پاکسازی (cholestyramine washout) از بدن خارج شود.
3. سیکلوفوسفامید و داروهای سرکوب‌کننده شدید سیستم ایمنی:
   این داروها می‌توانند منجر به ناهنجاری‌ های جنینی و سقط شوند و نباید در بارداری استفاده شوند.
4. داروهای بیولوژیک خاص (مانند ریتوکسیمب):
   برخی داروهای بیولوژیک در بارداری ایمن نیستند. استفاده از آن‌ها باید با دقت و تحت نظر پزشک فوق تخصص روماتولوژی انجام شود.

برنامه‌ریزی پیش از بارداری در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید

پیش از بارداری، ضروری است که بیماران با پزشک خود مشورت کنند تا وضعیت بیماری تحت کنترل باشد و داروهای غیر ایمن قطع یا جایگزین شوند. کنترل فعال بودن بیماری با داروهای مجاز، می‌تواند خطر سقط، زایمان زودرس یا محدودیت رشد جنین را کاهش دهد. معمولاً توصیه می‌شود که بیماری حداقل ۳ تا ۶ ماه پیش از بارداری در حالت خاموش یا پایدار قرار داشته باشد.

مدیریت بیماری روماتیسم در دوران شیردهی

دوران شیردهی نیز مرحله‌ای حساس در درمان آرتریت روماتوئید محسوب می‌شود. برخی داروها از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شوند و ممکن است موجب اختلال در رشد یا سیستم ایمنی نوزاد شوند. در ادامه داروهای مجاز و غیر مجاز در شیردهی را معرفی می‌کنیم:

1. مجاز در شیردهی:

   • هیدروکسی کلروکین
   • سولفاسالازین
   • پردنیزولون (در دوزهای متوسط با رعایت فاصله زمانی)
   • NSAIDs (با احتیاط و فقط در موارد ضروری)

2. غیر مجاز در شیردهی:

   • متوترکسات
   • لفلونوماید
   • سیکلوفوسفامید
   • داروهای بیولوژیک خاص مانند ریتوکسیمب و آباتاسپت

نکته مهم در شیردهی، بررسی نیمه عمر دارو و زمان شیردهی است. در برخی موارد می‌توان با فاصله گذاری بین مصرف دارو و زمان شیر دادن، خطر انتقال دارو به نوزاد را کاهش داد.

نقش پزشک روماتولوژیست و همکاری با متخصص زنان

هماهنگی بین پزشک روماتولوژیست و متخصص زنان در این دوران بسیار مهم است. انتخاب داروی مناسب باید بر اساس شدت بیماری، مرحله بارداری یا شیردهی و وضعیت سلامت مادر انجام شود. تجویز خودسرانه یا قطع ناگهانی دارو می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین یا نوزاد خطرناک باشد.

توصیه‌های تغذیه‌ای و سبک زندگی در کنار درمان دارویی

در کنار داروهای مجاز، رعایت تغذیه سالم، استراحت کافی، ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی و یوگای مخصوص دوران بارداری، می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود وضعیت عمومی بدن کمک کند. مصرف مکمل‌هایی مانند اسید فولیک، ویتامین D و کلسیم نیز در دوران بارداری و شیردهی به مادران مبتلا به آرتریت روماتوئید توصیه می‌شود. این مکمل‌ ها باید حتماً زیر نظر پزشک مصرف شوند.

* توجه: قبل از مصرف هرگونه داروی آرتریت روماتوئید در دوران بارداری یا شیردهی، حتما با پزشک متخصص روماتولوژی یا پزشک زنان مشورت نمایید.
مصرف خودسرانه دارو می‌تواند سلامت مادر و جنین یا نوزاد را به خطر بیندازد.
پزشک با بررسی دقیق شرایط شما، داروی مناسب و ایمن را انتخاب خواهد کرد.
پیروی از نظر پزشک نقش مهمی در کنترل بیماری و جلوگیری از عوارض دارویی دارد.

جدول کامل دارویی برای آشنایی و درمان روماتیسم مادران

نام دارو	ایمنی در بارداری	ایمنی در شیردهی	موارد مصرف	ملاحظات و هشدارها
سولفاسالازین	مجاز	مجاز	کنترل التهاب و درد مفاصل	نیاز به مکمل فولیک اسید
هیدروکسی کلروکین	مجاز	مجاز	کاهش التهاب در فرم خفیف بیماری	بررسی منظم عملکرد بینایی
متوترکسات	غیر مجاز	غیر مجاز	مهار پیشرفت بیماری	حداقل ۳ ماه قبل از بارداری قطع شود
لفلونوماید	غیر مجاز	غیر مجاز	درمان بیماری فعال	نیاز به پاکسازی دارو قبل از بارداری
پردنیزولون (کورتون)	مجاز با دوز کنترل‌شده	مجاز با فاصله‌گذاری زمانی	کاهش التهاب در فاز حاد	افزایش فشار خون و قند در دوز بالا
داروهای بیولوژیک (مثل ریتوکسیمب)	غیر مجاز یا با احتیاط	غیر مجاز یا با احتیاط	درمان موارد مقاوم به درمان معمولی	بررسی دقیق توسط پزشک روماتولوژی

 

کنترل و درمان روماتیسم مادران توسط پزشک متخصص روماتولوژی

کنترل و درمان روماتیسم در دوران بارداری و شیردهی نیازمند مراقبت‌ های تخصصی و برنامه‌ریزی دقیق است.دکتر سارا جعفری، فوق تخصص روماتولوژی در تبریز، با تجربه بالا در درمان بیماران زن در سنین باروری، بهترین خدمات درمانی را ارائه می‌دهد.ایشان با در نظر گرفتن شرایط بارداری، داروهای ایمن و مؤثر برای کنترل بیماری تجویز می‌کند.

پایش مداوم وضعیت بیمار و تنظیم دقیق دوز داروها، از اصول کلیدی در درمان روماتیسم در این دوره حساس است.
در صورت نیاز، همکاری نزدیک با متخصص زنان نیز انجام می‌شود تا سلامت مادر و جنین تضمین شود.بیمارانی که قصد بارداری دارند نیز می‌توانند با مشاوره پیش از بارداری، روند درمان خود را ایمن و موثر برنامه‌ریزی کنند.در دوران شیردهی نیز مراقبت‌ ها ادامه می‌یابد تا داروی مناسبی انتخاب و از آسیب به نوزاد جلوگیری شود.
جهت دریافت نوبت و مشاوره تخصصی، با مطب دکتر سارا جعفری در تبریز تماس بگیرید.

نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی 

تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳

و همچنین : ویزیت اینترنتی متخصص روماتولوژی