روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن است که عمدتا مفاصل کوچک مانند انگشتان دست و پا را درگیر می کند. با گذشت زمان اگر بیماری کنترل نشود، التهاب می تواند به بافت های اطراف مفصل، تاندون ها، استخوان و حتی اندام های داخلی مانند ریه و قلب آسیب برساند. این بیماری بیشتر در زنان و در سنین میانسالی بروز می کند، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد.
بیماری های روماتیسم یکی از شایع ترین بیماری های خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله می کند. تشخیص روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا هر چه درمان زودتر آغاز شود، احتمال جلوگیری از تخریب مفاصل و بروز ناتوانی های حرکتی بیشتر خواهد بود. در این مقاله به بررسی علائم اولیه، روش های تشخیص و اهمیت مراجعه زودهنگام به متخصص روماتولوژی می پردازیم.
پیشنهاد مطالعه: روماتیسم در دوران قاعدگی
اهمیت تشخیص روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه
تشخیص زودهنگام روماتیسم مفصلی می تواند روند درمان را متحول کند. در مراحل ابتدایی، التهاب مفاصل هنوز باعث آسیب ساختاری نشده و با درمان مناسب قابل کنترل است. اگر درمان به تاخیر بیفتد، مفاصل ممکن است دچار تغییر شکل دائمی شوند. به همین دلیل، پزشکان توصیه می کنند هر فردی که بیش از چند هفته دچار درد و تورم مفاصل است، به متخصص روماتولوژی مراجعه کند.
علائم اولیه روماتیسم مفصلی
علائم روماتیسم مفصلی در اوایل بیماری ممکن است خفیف و مبهم باشند، به همین دلیل تشخیص آن دشوار است. برخی از مهم ترین نشانه های اولیه عبارتند از:
- درد و تورم مفاصل: به ویژه در انگشتان، مچ دست و زانوها که به صورت دوطرفه ظاهر می شود.
- خشکی صبحگاهی مفاصل: بیمار احساس می کند مفاصلش پس از بیدار شدن از خواب خشک شده و حرکت دادن آن ها دشوار است. این خشکی معمولا بیش از ۳۰ دقیقه طول می کشد.
- احساس خستگی و ضعف عمومی: یکی از علائم غیر اختصاصی ولی رایج در شروع بیماری است.
- گرمی و قرمزی مفصل: در اثر التهاب ایجاد می شود و ممکن است با لمس مشخص شود.
- کاهش وزن بی دلیل و تب خفیف: از علائم عمومی بیماری های التهابی مزمن است.
روش های تشخیص روماتیسم مفصلی
تشخیص این بیماری بر اساس ترکیبی از علائم بالینی، معاینه فیزیکی، آزمایش های خونی و تصویربرداری انجام می شود. پزشک روماتولوژیست با بررسی دقیق همه این عوامل، بیماری را در مراحل اولیه تشخیص می دهد.
1. معاینه فیزیکی
پزشک مفاصل بیمار را از نظر درد، تورم، گرمی و دامنه حرکتی بررسی می کند. همچنین بررسی می شود که آیا مفاصل به صورت متقارن درگیر هستند یا خیر، چون در روماتیسم مفصلی معمولا هر دو سمت بدن به شکل مشابه تحت تأثیر قرار می گیرد.
2. آزمایش های خونی
چندین آزمایش خون می توانند در تشخیص زودهنگام روماتیسم مفصلی کمک کنند:
- فاکتور روماتوئید (RF): در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بیماران مثبت است، اما در مراحل اولیه ممکن است منفی باشد.
- آنتی CCP (Anti-CCP): یکی از دقیق ترین آزمایش ها برای تشخیص زودهنگام بیماری است و حتی قبل از بروز علائم شدید ممکن است مثبت شود.
- ESR و CRP: این آزمایش ها میزان التهاب در بدن را نشان می دهند و در اغلب موارد در بیماران روماتیسمی بالا هستند.
3. تصویربرداری
تصویربرداری با اشعه ایکس، سونوگرافی یا MRI می تواند تغییرات التهابی و آسیب های استخوانی را در مراحل اولیه نشان دهد. به ویژه سونوگرافی مفصل در شناسایی التهاب های کوچک که در معاینه بالینی دیده نمی شوند، بسیار مفید است.
نشانه های اولیه روماتیسم مفاصل | 10 علامت رایج روماتیسم مفصلی
تفاوت روماتیسم مفصلی با سایر دردهای مفصلی
یکی از دلایل تاخیر در تشخیص، شباهت علائم روماتیسم مفصلی با بیماری هایی مانند آرتروز یا نقرس است. در آرتروز، درد معمولا با فعالیت بیشتر می شود و تورم خفیف است، در حالی که در روماتیسم مفصلی، درد حتی در حالت استراحت وجود دارد و همراه با تورم، گرمی و خشکی صبحگاهی است. در نقرس نیز تورم مفصل معمولا به طور ناگهانی و شدید رخ می دهد و بیشتر مفصل انگشت شست پا را درگیر می کند.
اقدامات لازم پس از تشخیص اولیه
پس از تشخیص اولیه روماتیسم مفصلی، پزشک با توجه به شدت بیماری درمان را آغاز می کند. درمان ترکیبی از دارو، فیزیوتراپی، رژیم غذایی مناسب و تغییر سبک زندگی است. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و تورم استفاده می شوند و داروهای خاص ضد روماتیسمی مانند متوترکسات یا داروهای بیولوژیک برای کنترل پیشرفت بیماری به کار می روند.
نقش تغذیه و سبک زندگی در کنترل بیماری
تغذیه سالم نقش مهمی در کنترل التهاب دارد. مصرف ماهی های چرب، سبزیجات تازه، میوه ها، مغزها و روغن زیتون توصیه می شود. از طرفی باید مصرف قند، چربی های اشباع و غذاهای فرآوری شده محدود شود. همچنین ورزش منظم مانند پیاده روی سبک یا یوگا به حفظ تحرک مفاصل کمک می کند.
چرا مراجعه به متخصص روماتولوژی اهمیت دارد؟
تشخیص و درمان روماتیسم مفصلی باید توسط پزشک فوق تخصص روماتولوژی انجام شود. این متخصصان با تجربه در تشخیص زودهنگام بیماری و انتخاب بهترین روش درمانی برای هر بیمار، از پیشرفت بیماری جلوگیری می کنند. در شهرهایی مانند تبریز، تهران و شیراز مراکز تخصصی روماتولوژی وجود دارد که بیماران می توانند برای بررسی دقیق به آن ها مراجعه کنند.
تشخیص روماتیسم مفصلی در مراحل اولیه کلید اصلی جلوگیری از آسیب دائمی به مفاصل است. در صورتی که هرگونه درد یا تورم مفصل بیش از چند هفته ادامه داشته باشد، مراجعه به متخصص ضروری است.
تشخیص زودهنگام، شروع درمان مناسب و پایبندی به برنامه درمانی می تواند از بروز ناتوانی های حرکتی جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیمار را به طرز قابل توجهی افزایش دهد.
دکتر سارا جعفری فوق تخصص روماتیسم
نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی
تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳
و همچنین : ویزیت اینترنتی متخصص روماتولوژی
بدون دیدگاه