بیماری گریوز (Graves’ disease) نوعی اختلال خودایمنی است که باعث پرکاری غده تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) می‌شود. این بیماری، شایع ترین علت پرکاری تیروئید به شمار می‌رود و عمدتاً در زنان میان سال مشاهده می‌شود؛ البته مردان و کودکان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
در بیماری گریوز، سیستم ایمنی بدن به اشتباه آنتی بادی هایی تولید می‌کند که گیرنده های TSH (هورمون تحریک‌کننده تیروئید) را تحریک می‌کنند. این تحریک غیرطبیعی منجر به ترشح بیش از حد هورمون های تیروئیدی (T3 و T4) می‌شود. افزایش این هورمون ها باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن و بروز علائمی نظیر اضطراب، کاهش وزن، تعریق زیاد، لرزش دست‌ها و افزایش ضربان قلب می‌شود.
علائم بیماری گریوز
علائم بیماری گریوز ممکن است به تدریج ظاهر شده و در هر فرد متفاوت باشد. شایع ترین علائم عبارت‌اند از:
- کاهش وزن ناگهانی با وجود اشتهای زیاد
- افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی) یا تپش قلب
- اضطراب، عصبی بودن یا تحریک‌پذیری
- تعریق زیاد و عدم تحمل گرما
- لرزش دست‌ها
- اختلال در خواب
- افزایش حرکات روده یا اسهال
- ضعف عضلانی، به‌ویژه در ران‌ها و بازوها
- برجستگی غیرطبیعی چشم‌ها (درگیری چشمی گریوز)
- بزرگی غده تیروئید یا گواتر
- تغییرات در قاعدگی در زنان
- نازک شدن پوست و شکنندگی ناخن‌ها و موها
برخی افراد دچار بیماری گریوز ممکن است علائمی نظیر تحریک چشم، تورم پلک ها، خشکی چشم و حساسیت به نور داشته باشند. این مجموعه علائم به نام «چشم‌گیری گریوز» شناخته می‌شود.
دلایل ابتلا به بیماری گریوز
علت اصلی بیماری گریوز، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن است. در این حالت، بدن آنتی بادی هایی به نام TRAb یا TSI تولید می‌کند که به اشتباه گیرنده های هورمون TSH را تحریک کرده و موجب افزایش ترشح هورمون های تیروئید می‌شوند.
عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به بیماری گریوز را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئیدی
- جنسیت زن (احتمال ابتلا در زنان بیشتر از مردان است)
- سن بین ۳۰ تا ۵۰ سال
- استرس شدید و طولانی‌مدت
- مصرف دخانیات (به‌ویژه در ایجاد عوارض چشمی گریوز مؤثر است)
- سایر بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع ۱، آرتریت روماتوئید یا لوپوس
تشخیص بیماری گریوز
برای تشخیص بیماری گریوز، پزشک مجموعه ای از معاینات فیزیکی، آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها را انجام می‌دهد. مراحل رایج تشخیص شامل موارد زیر است:
۱. آزمایش خون
میزان هورمون‌های T3، T4 و TSH در خون اندازه‌گیری می‌شود. در بیماری گریوز معمولاً سطح T3 و T4 بالا و سطح TSH پایین است.
۲. اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌ها
آزمایش برای شناسایی آنتی‌بادی‌های خاص مانند TRAb و TSI می‌تواند به تشخیص قطعی بیماری کمک کند.
۳. اسکن تیروئید
با استفاده از رادیوایزوتوپ ید، میزان جذب تیروئید بررسی می‌شود. جذب زیاد ید توسط تیروئید یکی از نشانه‌های گریوز است.
۴. سونوگرافی
برای بررسی اندازه و شکل غده تیروئید و تشخیص گواتر یا ندول‌ها از سونوگرافی استفاده می‌شود.
عوارض بیماری گریوز
در صورت عدم درمان مناسب، بیماری گریوز می‌تواند منجر به عوارض جدی شود:
- اختلالات قلبی مانند نارسایی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی
- بحران تیروتوکسیک (thyroid storm): یک حالت حاد و تهدیدکننده زندگی ناشی از افزایش شدید هورمون‌های تیروئید
- پوپتوز یا بیرون‌زدگی چشم
- پوست ضخیم و قرمز به‌ویژه روی ساق پا (درماتوپاتی گریوز)
- ضعف عضلانی مزمن
- ناباروری یا اختلالات قاعدگی در زنان
روش های درمان بیماری گریوز
درمان بیماری گریوز به شدت بیماری، سن بیمار، وجود سایر بیماری ها و اولویت های شخصی بستگی دارد. گزینه های درمانی شامل موارد زیر هستند:
۱. داروهای ضد تیروئید
داروهایی مانند متی‌مازول (Methimazole) یا پروپیل‌تیواوراسیل (PTU) باعث کاهش تولید هورمون تیروئید می‌شوند. این داروها معمولاً به‌صورت طولانی‌مدت تجویز می‌شوند تا سطح هورمون‌ها تنظیم گردد.
۲. درمان با ید رادیواکتیو
در این روش، بیمار مقدار کمی ید رادیواکتیو مصرف می‌کند. این ماده باعث تخریب تدریجی سلول‌های تیروئید می‌شود. پس از این درمان، بسیاری از بیماران نیاز به مصرف دائمی هورمون تیروئید به‌صورت قرص دارند.
۳. جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی)
در برخی موارد شدید یا در صورت عدم پاسخ به داروها، ممکن است پزشک تصمیم به برداشت کامل یا جزئی غده تیروئید بگیرد.
۴. درمان عوارض چشمی
استفاده از قطره‌های چشمی، پماد، عینک مخصوص یا در برخی موارد جراحی‌های اصلاحی برای درمان مشکلات چشمی ناشی از گریوز کاربرد دارد.
۵. داروهای کمکی
داروهایی مانند بتابلوکرها (مثل پروپرانولول) ممکن است برای کنترل علائمی مانند لرزش، اضطراب و تپش قلب استفاده شوند.
سبک زندگی و مراقبت های خانگی
در کنار درمان دارویی، رعایت برخی نکات می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند:
- اجتناب از مصرف زیاد ید (مثلاً در مکمل ها یا غذاهای دریایی)
- ترک سیگار
- کاهش استرس از طریق یوگا، مدیتیشن یا ورزش
- رعایت برنامه غذایی سالم، غنی از ویتامین ها و پروتئین
- پیگیری منظم وضعیت هورمون‌ها تحت نظر پزشک
بیماری گریوز در بارداری
در برخی زنان، بیماری گریوز در دوران بارداری بروز یا تشدید می‌یابد. درمان در این دوره باید با دقت زیادی انجام شود، چراکه برخی داروهای ضد تیروئید ممکن است برای جنین مضر باشند. کنترل دقیق سطح هورمون‌ها در دوران بارداری بسیار مهم است تا از عوارضی مانند زایمان زودرس، وزن کم نوزاد یا پرکاری تیروئید در جنین جلوگیری شود.
پزشک متخصص درمان بیماری گریوز
اگر به دنبال پزشک متخصص برای درمان بیماری گریوز در تبریز هستید، دکتر سارا جعفری یکی از گزینه‌های قابل اعتماد است. ایشان فوق تخصص روماتولوژی و متخصص در تشخیص و درمان بیماری های خودایمنی مانند گریوز هستند. با تجربه و دانش علمی روز، دکتر جعفری می‌تواند روند درمانی مناسبی برای کنترل پرکاری تیروئید ناشی از گریوز ارائه دهد.
درمان اصولی بیماری‌های خودایمنی نیازمند بررسی کامل سیستم ایمنی و تنظیم دقیق داروهاست.دکتر سارا جعفری با بهره‌گیری از روش‌های نوین، به بیماران کمک می‌کند تا کیفیت زندگی خود را بازیابند.
برای نوبت‌گیری و مشاوره تخصصی می‌توانید به مطب ایشان در تبریز مراجعه فرمایید.
نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی
تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳
بدون دیدگاه