آرتریت سلول غول آسا (Giant Cell Arteritis) نیز شناخته می شود، یک بیماری التهابی جدی و نسبتاً نادر است که شریان های بزرگ و متوسط، به خصوص رگ های سر و گردن را درگیر می کند. شایع ترین محل درگیری در این بیماری، شریان تمپورال است که در ناحیه گیجگاهی سر قرار دارد و از این رو به آن آرتریت تمپورال نیز گفته می شود.
این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می شود و می تواند عواقب جدی مثل کوری ناگهانی یا سکته مغزی به همراه داشته باشد. آرتریت سلول غول آسا نوعی واسکولیت است، یعنی در آن رگ های خونی دچار التهاب می شوند و در نتیجه خون رسانی به بافت ها کاهش پیدا می کند. التهاب ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث انسداد کامل رگ شده و آسیب دائمی ایجاد کند.
آرتریت سلول غول آسا یک بیماری جدی و التهابی است که رگ های بزرگ سر و گردن را درگیر می کند. این بیماری بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال دیده می شود و می تواند در صورت عدم درمان منجر به نابینایی شود.
تشخیص به موقع و شروع سریع درمان در این بیماری حیاتی است، زیرا هرگونه تأخیر می تواند منجر به از دست دادن بینایی یا عوارض غیرقابل بازگشت شود. در ادامه به بررسی کامل علائم، علل، گروه های در معرض خطر، نحوه تشخیص و روش های درمان این بیماری می پردازیم.
پیشنهاد مطالعه: آزمایش روماتیسم چیست؟
علت آرتریت سلول غول آسا چیست؟
علت دقیق بروز آرتریت سلول غول آسا هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما پژوهش ها نشان داده اند که سیستم ایمنی بدن در بروز این بیماری نقش اساسی دارد. در این حالت، سیستم ایمنی به اشتباه به دیواره رگ های خونی حمله می کند و باعث التهاب می شود. این التهاب منجر به ضخیم شدن دیواره رگ، تنگی مجرا و کاهش جریان خون خواهد شد.
برخی عوامل که در بروز بیماری نقش دارند عبارتند از:
- بالا رفتن سن: این بیماری تقریباً فقط در افراد بالای ۵۰ سال دیده می شود.
- جنسیت: زنان بیش از مردان به این بیماری مبتلا می شوند.
- نژاد و ژنتیک: در افراد سفیدپوست، به ویژه با تبار شمال اروپایی، شیوع بیشتری دارد.
- سابقه بیماری های روماتیسمی: به ویژه پولی‌میالژی روماتیکا که در بسیاری از موارد همراه با آرتریت سلول غول آسا دیده می شود.
نکته مهم این است که آرتریت سلول غول آسا یک بیماری مسری یا ارثی نیست، اما ژنتیک می تواند زمینه ابتلا را فراهم کند.
علائم آرتریت سلول غول آسا کدامند؟
علائم آرتریت سلول غول آسامعمولاً به صورت تدریجی ظاهر می شوند و بسته به شدت التهاب ممکن است متنوع باشند. مهم ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- سردرد مداوم و شدید در ناحیه گیجگاه که غالباً در یک طرف سر احساس می شود
- حساسیت یا درد هنگام لمس ناحیه شقیقه ها یا هنگام شانه کردن مو
- تاری دید، دوبینی یا حتی از دست دادن ناگهانی بینایی در یک چشم
- درد فک هنگام جویدن غذا یا حرف زدن (claudication فک)
- تب خفیف، کاهش وزن، بی حالی و احساس بیماری عمومی
- درد در عضلات شانه و لگن در صورت همراهی با بیماری پولی‌میالژی روماتیکا
از دست دادن بینایی مهم ترین عارضه این بیماری است که در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، ممکن است دائمی شود. بنابراین هرگونه اختلال بینایی همراه با سردرد در افراد بالای ۵۰ سال باید بسیار جدی گرفته شود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
این بیماری تقریبا فقط در افراد بالای ۵۰ سال رخ می دهد و بیشترین شیوع آن در دهه ششم و هفتم زندگی است. همچنین زنان دو برابر بیشتر از مردان به آرتریت سلول غول آسا مبتلا می شوند. افرادی که سابقه بیماری های روماتیسمی مانند پولی‌میالژی روماتیکا دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
همچنین افراد با سابقه خانوادگی واسکولیت یا دیگر بیماری های خودایمنی ممکن است زمینه بیشتری برای ابتلا به این بیماری داشته باشند، اگرچه وجود ژن به تنهایی کافی نیست.
آیا آرتریت سلول غول آسا بیماری خطرناکی است؟
بله. آرتریت سلول غول آسا در صورت عدم درمان می تواند بسیار خطرناک و حتی ناتوان کننده باشد. مهم ترین خطر، از دست دادن ناگهانی و برگشت ناپذیر بینایی است که می تواند در اثر انسداد شریان چشم رخ دهد. علاوه بر آن، خطر سکته مغزی، آنوریسم آئورت و نارسایی عروق مغزی نیز وجود دارد.
با این حال، اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود و درمان مناسب آغاز گردد، اکثر بیماران می توانند از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند. شروع درمان با کورتون در ساعات اولیه تشخیص می تواند از نابینایی جلوگیری کند.
روش های تشخیص بیماری
تشخیصآرتریت سلول غول آسا ترکیبی از بررسی علائم بالینی، آزمایش خون، تصویربرداری و نمونه برداری است. مراحل رایج تشخیص شامل موارد زیر می باشد:
- معاینه فیزیکی و بررسی نبض شقیقه ها
- آزمایش خون شامل ESR و CRP برای سنجش التهاب
- بیوپسی شریان تمپورال برای تأیید تشخیص (تشخیص قطعی بر اساس وجود سلول های غول آسا در بافت است)
- تصویربرداری مانند سونوگرافی داپلر، MRI یا PET scan برای بررسی درگیری رگ ها
تشخیص سریع و دقیق در جلوگیری از عوارض خطرناک حیاتی است.
درمان آرتریت سلول غول آسا چگونه است؟
درمان این بیماری در اغلب موارد با شروع سریع کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون) آغاز می شود. حتی پیش از تأیید تشخیص با بیوپسی، در صورت بالا بودن احتمال بیماری، درمان شروع می شود تا از بروز نابینایی جلوگیری گردد.
سایر مراحل درمان عبارتند از:
- تدریجاً کاهش دوز کورتون طی ماه ها تا سال ها، زیر نظر پزشک متخصص
- استفاده از داروهای ایمنی سرکوب مانند متوترکسات در صورت نیاز
- پایش منظم برای عوارض داروها مانند پوکی استخوان، قند خون و فشار خون بالا
- مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D و داروهای محافظ استخوان
- پیگیری منظم برای بررسی سلامت بینایی و عروق بزرگ بدن
پایش مداوم و درمان طولانی مدت تحت نظر فوق تخصص روماتولوژی شرط موفقیت درمان است.
با تشخیص زودهنگام، آغاز سریع درمان با کورتون و پیگیری های منظم پزشکی، می توان از بروز عوارض شدید جلوگیری کرد. اگر شما یا اطرافیانتان دچار سردردهای جدید، درد فک، مشکلات بینایی یا علائم التهاب عمومی هستید، مراجعه سریع به پزشک متخصص می تواند حیاتی باشد.
پزشک متخصص درمان آرتریت سلول غول آسا
دکتر سارا جعفری، فوق تخصص روماتولوژی در تبریز، یکی از پزشکان برجسته در زمینه تشخیص و درمان بیماری های خودایمنی و التهابی مانند آرتریت سلول غول آسا می باشد. ایشان با سال ها تجربه تخصصی در مدیریت واسکولیت ها، درمان بیماران را بر اساس جدیدترین پروتکل های علمی و بالینی انجام می دهد.
دکتر جعفری با آشنایی کامل با علائم هشدار دهنده آرتریت سلول غول آسا از جمله سردرد گیجگاهی، تاری دید و درد فک، درمان را در همان مراحل ابتدایی آغاز می کند تا از عوارضی مانند نابینایی جلوگیری شود. رویکرد درمانی ایشان معمولاً شامل کورتون با دوز مناسب، کنترل عوارض دارویی، و پیگیری دقیق بیمار می باشد.
مطب دکتر جعفری در تبریز آماده پذیرش بیماران با علائم مشکوک به واسکولیت، آرتریت تمپورال و سایر بیماری های روماتیسمی است.
نوبت دهی و ویزیت: نوبت دهی فوق تخصص روماتولوژی
تلفن نوبت دهی : ۰۴۱۳۳۲۷۳۲۶۳
و همچنین : ویزیت اینترنتی متخصص روماتولوژی
بدون دیدگاه